هشدار !ارمنستان می خواهد نان لواش را بنام خود ثبت کند
او توضیح داد: اگر نانهای معروفی مانند لواش و تافتون بهجز ایران در سرزمینهای دیگری سابقه دارد و پخته و خورده میشود، نان مطبوع، تُرد و خوش لقمهی سنگک منحصرا به سرزمین و سفرهی خوراک مردم ایران اختصاص دارد. ایرج میرزا نیز آن را چنین توصیف میکند: «نان از این خوب تر و تُردتر و نازکتر / نان سنگک که دیگر پشمک و حلوا نشود!».
وی ادامه داد: هرچند امروزه این نان با مهاجرت برخی ایرانیان به کشورهای همسایه و اروپاییها و آمریکاییها به بیرون از مرزهای ایران نیز راه یافته و ذائقهپذیر دیگران نیز شده است.
بلوکباشی دربارهی نان سنگک نیز اظهار کرد: نان سنگک، نانی بازاری و شهری است. پیشهی سنگکپزی از پیشههای وابسته به شهر و از ویژگی زندگی شهرنشینی است که همزمان با گسترش شهرها و پدیداری بازارها و راستهی بازارها در ایران شکل و قوام یافته است. شیوهی پر فوت و فن و پیچیدهی خمیرزنی و پختن نان سنگک، مانند ساختمان و شکل معماری تنور ویژهی آن، مجموعهی کارگران فنی و مجربی که در دکان سنگکی کار میکنند (از خلیفه، شاطرو نانگیر گرفته تا آتشانداز، دست به سیخ و ...)، ابزارهای مختلف نانپزی مانند بالوئک، پارو، سیخ و سیخ بچه، سنگکوب و ... و همچنین فرهنگ واژگان و آداب و رسوم خاص معمول در این نانوایی نشان از یک پیشینهی دراز دارد.
این مردمشناس افزود: بنا بر گزارشهایی که در منابع مکتوب تاریخی، ادبی و سفرنامههای خارجیان از نان سنگک به ما رسیده، به احتمال فراوان سابقهی این پیشه، در برخی شهرهای ایران به پیش از دورهی صفویان میرسد.
بلوکباشی گفت: اثر معنوی - فرهنگی دیگر، آسیای بادی است که در ایران به بادآس و آسیایِ چرخ نیز شهرت دارد. آسیای بادی از کهنترین دستاوردهای صنعتی ایرانیان است که پیشینهی درازی در حیات اقتصادی جامعههای روستایی و شهری ایران داشته است. دانش سنتی بادآسسازی و استفاده از نیروی باد در خرد کردن دانه، اگر ارزشی بیشتر از دانش سنتی لنجسازی و دریانوردی در خلیج فارس نداشته باشد، بلکه ارزشی هم سنگ آن دارد که در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار معنوی جهانی یونسکو قرار گرفت.
او ادامه داد: منابع تاریخی معتبر، اندیشهی بهرهگیری از نیروی باد در گرداندن سنگ آسیا، خرد و آرد کردن دانههای غله را نخستینبار به مردم ناحیهی سخت بادخیز سیستان و سرزمین خراسان بزرگ نسبت میدهند و صنعتگران این نواحی را مخترعان و سازندگان آسباد معرفی میکنند. ظاهرا سیستان، قدیمترین سرزمین بادآسها و مردم ساکن در آن، نخستین قوم ایرانی بودند که بنا به نوشتهی مولف «تاریخ سیستان» از نیروی باد در گردش چرخهای آسیا برای خرد کردن غلات و کشیدن آب از چاه استفاده کردهاند.
عضو شورای عالی علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بیان کرد: صنعت آسبادسازی از ایران به سرزمینهای دیگر جهان و نخست به ترکیهی عثمانی و مصر و بعدا به کشورهای اروپایی که با مردم این دو کشور ارتباط داشتند، رفت. در اروپا تا اواخر قرن هشتم هجری قمری (۱۵ میلادی) این نوع آسیا به «آسیای ترکی» معروف بود.
بلوکباشی گفت: یکی از شگفتانگیزترین فنونی که در دستگاه آسیای بادی سیستان در زمانهای بسیار قدیم و در آغاز بهکار گرفتن این دستگاه، به کار میرفت، بنا بر نوشتهی «محمد بن ابی طالب دمشقی» در «نخبة الدهر» کار گذاشتن چرخباد آسبادها برخلاف امروز، در زیر سنگهای آسیا بوده است. بعدها یک تحول و جابهجایی در شکل بادآسها پدید آمد و چرخباد آسیا روی بام آسکده برده و بربالای سنگهای آسیا کار گذاشته شدند. این دگرگونی در صنعت آسبادسازی تحولی پدید آورد و پرههای چرخبادها را بیش از پیش در برابر وزش باد و فشار آن قرار داد و در نتیجه، گردش تندترچرخبادها بر میزان کارکرد و بازدهی دستگاه آسیا افزود. امروزه بسیاری از بادآسهای سنتی در نواحی روستایی سیستان هنوز پابرجا و بهکار هستند