خطر تعطیلی 50 درصد از نانوایهای کشوراز اردیبهشت 1402

مردم همیشه ازبالا بودن ضایعات وپایین بودن کیفیت نان شکایت می کنند ولی نمی دانند ریشه این معضل ملی کجاست!

وقتی رئیس جمهور صراحتا درسال 1401 می گویند: نان گران نشود!

وقتی جلال مشاور وزیر اقتصاد ومجری طرح هدفمندی نان صراحتا اعتراف می نمایند :

نرخ نان در ایران هر 3 سال یک بار افزایش می یابد !

وقتی قالیباف رئیس مجلس طی تحقیقی ملی می گوید: علل بروز ضایعات نان در ایران 3 چیز است:

  1. بی ثباتی ارد وپایین بودن کیفیت گندم 2- زیان ده بودن شغل نانوایی 3- پایین بودن دستمزدوبالا بودن سختی کار در نانوایی .

دیگر سراغ نان خوب نگردیم!

هرساله نانوایان کشور به ثابت بودن نرخ نان وبالا بودن هزینه ها اعتراض می کنند وهر سال از استانداران ووزراء می شنوند :

می دانیم حق با شماست اما نمی توانیم نرخ بدهیم

ولی شما می توانید یواشکی 20 گرم وزن چانه را کم کنید! ما ندید می گیریم!

شیوه برخورد دولتها طی سالهای گذشته با موضوع استراتژیک نان به سه روش نادرست بوده:

1-سرکوب نرخ 2- ساکت سازی نانوایان با نرخ پاییین3- سبک سازی وزن چانه بجای ابلاغ نرخ به موقع !

دولت باید توجه کند که نان هم یک کالاست وهزنیه تولید آن هرسال گران می شود پس دلیلی ندارد نرخ نان ثابت بماند! 80درصد هزینه های تولید یک قرص نان صبح فروردین گران می شود وفقط 20درصد نرخ تولید نان که همان آرد است ثابت میباشد بقیه را نانوا از کجا تامین کند؟

وقتی نرخ ثابت بماند به ظاهر مردم راضی می شوندولی ضربه مهلکی بر پیکر نان وارد می شود که عبارتند از :

1-سقوط سحر خیزی 2- سقوط زمان پخت وتخمیر 3- جایگزینی جوش بجای مخمر4-جایگزینی دستگاه بجای دست وخداحافظی با نانهای خوشمزه سنتی 5- رواج مصرف خمیر سفت بجای نرم وحذف عطر و بو ورنگ ورو در نان 6- سقوط بهداشت فردی ومحیطی 7- ناتوانی در خرید صابون برای شستن دست8- ناتوانی در خرید قدح برای تخمیر 9-لغزش نانوایان ورواج ارد فروشی وکم فروشی 10-تهدید امنیت غذایی مردم وتولید نان ناسالم طوری که رئیس غله کشور گفته است:

مردم هرچه نان نخورند سالم ترند!

تاریخچه تصمیمات اشتباه دولتی در حوزه نان:

سال 1316 تعداد زیادی دستگاه صنعتی از مجارستان وارد شد وشکست خورد

سال 1320 توسط شرایدون مستشار امریکایی طرح پخت نان آجری با وزن چانه 800 گرمی اجرا وشکست خورد

سال 1336 توسط محمود جم نخست وزیرطرح چانه 500 گرمی شکست خورد

سال 1354 توسط محمدرضا شاه تعداد زیادی کارخانه صنعتی از المان وارد وشکست خورد

سال 1378 سال اصلاح الگوی مصرف نام گرفت ورهبری دستور دادند از ضایعات 30درصدی جلوگیری شود.که طرح بهینه سازی نانهای سنتی کشور با موفقیت کامل در اصفهان کلید خورد

درسال 1383 طرح ساماندهی گندم - آرد ونان توسط دولت خاتمی تصویب و به شکست انجامید به چند مورد از مفاد ان توجه کنید:

ماده 12 : نانوایان سنتی را تجمیع کنید .شبیه طرح جدید اقای رئیسی که میخواهد نانوایی زنجیره ای را بیندازد!

ماده14 : بجای توزیع ارد بین نانوایان خمیر توزیع کنیم این طرح شکست خورده الان گزینه روی میزتیم رئیس جمهور جدید است!

ماده 4 : وزارت بازرگانی موظف است مقدمات لازم برای عرضه انواع نان بر اساس قیمت تمام شده را فراهم نماید.

ماده 16 : دولت موظف است تنوع نر خ آرد یارانه ای را حذف کند که این تنوع هنوز در کشورهست ( آرد کیسه 40 هزار تومانی و آردکیسه 50 هزار تومانی !)

ماده 13 : تا پایان سال 1394 باید 40 درصد نانهای کشور صنعتی شود ولی تا امروز 1درصد هم صنعتی نشده!

سال 1389 جراحی بزرگ و طرح حذف سوبسید نان توسط دولت احمدی نژاد کلید خورد و با موفقیت اجرا شد چون بسیار کارشناسی و مقتدرانه بود وهمه نانوایان نیز با طرح ولی موافق بودند(برعکس الان که یک موافق وجود ندارد) در این طرح ماهانه 4500 تومان بابت نان به حساب اقشار اسیب پذیر واریز شد که اگر الان ماهانه 150 هزار تومان به حساب همان افراد واریز شود مشکل سوبسید حل می گردد ونیازی به این همه اتهام زنی به نانوایان وخرید کارتخوان از چین نیست.

از سال 1392 با تشدید تحریمها علیه ایران توسط ترامپ دوباره قیمت جهانی گندم گران شد ولی ما متناسب با افزایش قیمت جهانی گندم قیمت ارد ونان کشور را ترمیم نکردیم وخود را با معظل بزگی مبتلا نمودیم. ودوباره بین ارد دولتی وازاد شکاف ایجاد شد

مجلس درسال 1392 همزمان با ورود دولت روحانی مصوب کرد که باید سالانه 20درصد از نانوایان کشور ازاد پز شوند این طرح عالی سال اول اجرا ولی از سال دوم به دلیل فشار مخالفان ! به دولت متوقف شد!

حالا سال 1400 شده ودولت اقای رئیسی آمده و میخواهد سوبسید نان را حذف نماید ولی جرات احمدی نژاد را ندارد حالا اختلاف یک کیسه ارد دولتی وآزاد 600 هزار تومان شده است!

دولت بجای تکرار روش احمدی نژاد راه حل ناشیانه ونادرستی را انتخاب کرده که سودش به جیب چینیها می رود حدود 90 هزار دستگاه کارتخوان چینی خرید ه به بیش از 900 میلیارد تومان که اگر این پول را بین 77 هزار نانوای دولتی تقسیم می کردیم نه کسی آرد فروش می شد نه کم فروش ! حاضریم پول مملکت را به چینی ها بدهیم ولی به نانوایان خود ندهیم! در صورتی که اگر سکه های خود را خرج نان می کردیم این همه سکته نمی کردیم. ونیازی به ساخت این همه بیمارستان نبود.

براساس طرح هوشمند سازی نان ! (طرح بی هوش کردن نان ) وبه منظور جلوگیری از آرد فروشی نانوایان ! : از این به بعد ملاک دادن سهمیه ارد به نانوا تعداد مشتری وکشیدن کارت داخل پوز است ! به ظاهر طرح خوبی است ولی غافل از این که هرنانوایی برای این که اقتصادی باشد وهزینه های 3 نفر پرسنل خود را تامین کند باید حداقل 7 کیسه در روز بپزد برای این پخت سعی می کند مشتریان عمده ( پاسگاه -بیمارستان- زایشگاه-دانشگاه- زندان- بهزیستی – سوپر- خیریه ها- کمپ – کوره پزی- کارخانه های تولیدی -شهرکهای صنعتی و...) برای خود دست وپا کند تا متضرر نشود ولی از نظر مجریان این طرح فروش نان عمده ممنوع است !

بااین طرح پخت یک نانوایی از 7 کیسه به 3 کیسه تنزل می یابد که عملا کفاف هزینه های جاری وپرسنلی اورا نمی دهد و اتوماتیک بخش زیادی از نانواییهای کشور تعطیل خواهند شد

فقط درشهر اصفهان 750 واحد از 1400 نانوایی دولتی پز از 30 کیسه تا 300 کیسه کسر سهمیه شده اند حتی نانوائیهایی که مشتری حضوری داشته وکارت کشیده اند! این اقدام خطر نان از اسفند 1401 اجرا شده ولی چون با ماه رمضان تقارن پیدا کرده هنوز تبعات منفی خود را نشان نداد است ولی منتظر باشیم از اردیبهشت بحران نان در کل کشور بروز خواهد کرد.

دکتر محمدرضا خواجه

پژوهشگر-نویسنده- مربی- متخصص نانهای سنتی

طراح پروژه بهینه سازی نانهای سنتی

عضو کمیته نان طیب آستان قدس

نایب رئیس انجمن علوم وفنون غلات