نان سنتی ایران

چه چیزی را چگونه به نانوایان آموزش دهیم؟

 محمد رضا خواجه

کارشناس ارشد اداره آموزش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

ازابن خلدون جامعه شناسی اسلامی – می پرسند هدف از زندگی چیست می گوید :

 سعادت

می پرسند راه رسیدن به سعادت چیست ؟ می گوید:

 رشد عقلی – اخلاقی و جسمانی

می پرسند راه رسیدن به رشد چیست ؟ می گوید :

آموزش .

در قرآن کریم سوره کهف آیه 10 می خوانیم :

ربنا آتنا من لدنک رحمه و هیئ لنا من امرنا رشدا

یعنی خداوندا رحمت خود را بر ما جاری کن و زمینه رشد ما را فراهم ساز

شهید مطهری در کتاب امدادهای غیبی خود در مورد رشد می گوید :

 رشد یعنی لیاقت و شایستگی نگهداری و بهره برداری از امکانات و سرمایه هائی که در اختیار انسان قرار داده شده است .

و آدم رشد یافته کسی است که علاوه بر بلوغ جنسی وجسمی به بلوغ عقلی نیز رسیده باشد

ابن سینا با الهام از آیات قرآنی کمال انسان را در دو چیز می داند .

 تأدیب و تعلیم . (اطلاعات 20/ آبان / 74)

 چرا بايد  آموزش ببينیم؟

1ـ چون راه رسيدن به سعادت و رشد يافتگي آموزش است و به ما گفته اند زگهواره تا گور دانش بجوي

2-چون امام صادق فرموده اند: شيعيان من اگر براي آموزش علوم جديد شلاق هم بخورند جايز است.

3- چون تيلور پدر علم مديريت مي گويد:

كاركنان هر رشته بايد از طريق آموزش نظري و عملي اطلاعات علمي و مهارتهاي فني خودشان را افزايش دهند.

4- چون دولت  نیزكارمندانش را ملزم كرده حداقل سالي 40 ساعت آموزش ببينند.

5ـ چون وزارت بهداشت پزشكانش را ملزم ساخته  سالي 25 ساعت آموزش ببينند.

در كلاسهاي آموزشي چه چيزهاي بايد ياد داده شود؟

برونر از فلاسفه بزرگ تعليم و تربيت مي گويد:

ما بايد مطالبي را ياد بگيريم كه ارزش دانستن داشته باشد.

جان ديوني بينيانگذار نظام آموزش آمريكا  مي گويد:

ما بايد مطالبي را آموزش دهيم كه در زندگي كاربرد داشته باشد والا بي فايده است.

 روانشناسان معتقدند فرایند رشد انسان به دو صورت انجام می پذیرد :

1-     رسش                                                   (که بلوغ جسمی و جنسی را گویند)

2-     یادگیری                                                   

 یادگیری  از 4طریق صورت می گیرد :

1-     آموزش  کلاسی

2-     مشاهده    (کارآموزی)

3-تجربه        (کارورزی)

4-تقلید

 خانم دکتر زیگرید  هونکه در کتاب  فرهنگ اسلام و اروپا می نویسد : حدود 1000 سال پیش در سال 931 میلادی به خلیفه بغداد خبر دادند که اشتباه یکی از پزشکان شهر منجر به مرگ یکی از بیماران شده است . او بلافاصله دستور داد که از آن به بعد تمام پزشکان ، اعم از دولتی و خصوصی ، میبایستی در کلاسهای آموزش و امتحانات دولتی شرکت نمایند و اجازه کتبی برای اشتغال به طبابت دریافت دارند .

او برای پزشکان آن روز که حدود 860 نفر بودند اتحادیه تشکیل داد و برای آنان رئیس تعیین کرد . و به او دستور داد برای پزشکان بر حسب تخصصشان گواهینامه صادر کند . بطوریکه هر یک از آنان فقط اجازه طبابت آن نوع امراضی را داشته باشد که برای آن آموزش دیده و تسلط کافی دارد .

شاید به همین خاطر امروز دولت به فکر ساماندهی هر پزشکان و برگزاری کلاسهای آموزشی برای آنان است تا از سلامتی مردم  بیشترمحافظت نماید . به همین منظور بر طبق ماده 4 قانون نظام پزشکی مصوبه مجلس کلیه پزشکان کشور باید برای صدور پروانه کسب یا تمدید آن گواهی شرکت در کلاسهای آموزشی  ارائه نمایند در غیر این صورت از صدور یا تمدید پروانه آنان خودداری خواهد شد .

بر اساس این قانون هر دوره آموزشی که برای پزشکان برگزار می شود 25 ساعت است که 25 امتیاز دارد و هر پزشکی باید در طول هر 5 سال 125 امتیاز کسب نماید .

طبق مصوبه هیئت وزیران در سال 1375 هدف از برگزاری این کلاسها این گونه عنوان شده است :

1-     بهینه سازی خدمات بهداشتی و درمانی کشور

2-     دستیابی به استانداردهای کار آمد و مطلوب متناسب با نیازهای جامعه

3-     به روز کردن دانش پزشکان

4-     افزایش مهارت فنی و دانش علمی پزشکان

5-     آشنا کردن پزشکان با سیاستها و اولویتهای بهداشتی – درمانی کشور

6-     تقویت و محکم آموخته های درست قبلی و پاکسازی آموخته های غلط قبلی .

در سال 1383 طرحی توسط هیئت وزیران به تصویب رسید که بنام طرح ساماندهی  گندم – آرد و نان شهرت یافت و تبلیغات وسیعی برای آن صورت گرفت که متأسفانه مصوبات مربوط به آموزش آن هرگز به اجرا در نیامده است .

ماده 20 : وزارت علوم موظف است با همکاری وزارتخانه های صنایع و بازرگانی نسبت به طراحی و برگزاری دوره های آموزش علمی – کاربردی در زمینه آرد و نان اقدام نماید .

ماده 21 : وزارت کار و امور اجتماعی موظف است با همکاری وزارت بازرگانی نسبت به برگزاری دوره های آموزش فنی و حرفه ای برای دست اندرکاران آرد و نان اقدام نماید .     

ماده 22 : صدا و سیما موظف است با همکاری وزارت بازرگانی نسبت به تهیه و پخش برنامه های رایگان جهت آموزش مردم پیرامون شیوه های خرید – نگهداری و مصرف نان اقدام نماید .

این طرح 27 ماده ای در تاریخ 13/4/83 و با شماره 30826 به وزارتخانه های مربوط ابلاغ شده است .

ولی علی رغم گذشت چند سال ا زتصویب آن هنوز مصوبات مربوط به آموزش نانوایان مسکوت مانده و اجراء نشده است . وزارتخانه های علوم – بازرگانی و صنایع علی رغم داشتن آن همه امکانات مادی و آموزشی هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده اند .

تنها اقدام مثبتی که تا کنون صورت گرفته برنامه ائی  است که توسط اینجانب طراحی شده ودر حال حاضر در کل کشور اجرا می شود.این برنامه آموزشی شامل:

1-500 اسلاید مصور-جذاب-علمی –آموزنده و ساده است که آخرین دستاوردهای علمی دنیا در رشته آرد ونان به زبان ساده برای نانوایان کشور تعریف شده و برای اینکه یادگیری آن مطالب ماندگارتر باشد با تصاویر جذاب و مستند، ترکیب شده و به مخاطب آموزش داده می شود.یک ضرب المثل چینی می گوید:

اگر من یک چیزی رابشنوم-خیلی زود آن را فراموش می کنم.if I hear-I forget    

اگر آنرا ببینم- زود تر بیاد می آورم.if I see- I remember                               

اگر آن را انجام دهم-بهتر خواهم فهمید.if I do –I understand                        

تهیه غنی ترین آرشیو تصویری از نانهای سنتی  دنیا

بزرگترین مشکل من برای آموزش نانوایان سنتی ایران بی سوادی یا کم سوادی آنها بود.که 90 درصد شان بی سواد یا در حد ابتدائی بودند  و یادگیری مطالب علمی برایشان سخت و ثقیل بود.و نشستن روی یک صندلی و شنیدن حرفهای یک مربی خسته کننده وملالت آور بود. چون آموزش مطالب علمی مورد نیاز هم  از حد درک نانوایان بیشتر بود هم نانوایان خسته از کار مشقت بار روزانه کششی برای فهم مطالب علمی جدید نداشتند. چه باید کرد؟

 برای اینکه بتوانم بیشترین اثر گذاری را روی تغییر رفتار نانوایان داشته باشم ورفتار –گفتار و پندار آنها را اصلاح کنم چاره ائی نداشتم جز تبعیت از راهی که کمینیوس، فیلسوف روسی  برای  آموزش بهتر ابداع کرده بود. یعنی استفاده از تصویر در تدریس.

برای این کار اول بایستی یک خزانه تصویری غنی داشته باشم.تا متناسب با نوع مطلب از آن استفاده کنم.شروع به جمع آوری تصویر کردم.تهیه تصاویر از مناظر و صحنه های گندم وگندمکاری-مزرعه ومزرعا داری-آسیاب وآسیابانی-آرد و آرد سازی نان ونانوائی-خمیرو خمیر گیری-کار و کارگری-تنور و تنورسازی-و...بخشی از عکسها را از اینترنت وبقیه را خودم از سوژه های مورد نظرم تهیه کردم. و امروزبهترین و غنی ترین تصاویر نان از نانوایان سراسر ایران را دارم و با آنها کلاسهایم را جذاب تر-پر بار تر-ساده تر و قابل فهم تر می کنم.

فیلم های آموزشی :

در کنار تهیه اسلاید  حدود 10 حلقه فیلم 10 دقیقه ائی جذاب نیز به نمایش داده می شود تا کلاس خسته کننده نشود.و تنوع آن بیشتر شود.

 هدف اصلی آموزش بهتر با روشهای ساده تر است.

سالها پیش فقط اوپک و اورهد حرف اول را در آموزش می زد. امروز پاورپوینت چنان انقلابی در آموزش ایجاد کرده که نهایت ندارد

پاورپوینت خستگی استاد را به صفر می رساند-حرف زدن او را کمتر  می کند-کلاسهای خواب آور را لذت بخش می سازد.بهره وری کلاسها راچند برابرویادگیری بچه ها را ده برابر میکند-فراموشی آنها را به حد اقل می رساند.

به نظر من پاور پوینت انقلاب بزرگی در فرایند آموزش ایجاد کرده  تا اید های فیلسوف روسی کمنیوس را عملی تر سازد و هر استادی که استفاده ازپاور پوینت را نداند کمتر به نتیجه می رسد چون ما 50 درصد یادگیری را از طریق مشاهد کسب می کنیم حدود 10 درصد را از طریق شنوائی و 40 در صد بقیه را از سایر راههای متفرقه اخذ می کنیم.و هر استادی که بتواند از عکسهای بیشتری در فرایند تدریس خود استفاده کند آموزشی اثر گذارتر و ماندگارتر به دانشجو ارائه داده است.و یک استاد خوب کسی است که هیشه همراه خودیک دوربین داشته باشد تا تصاویر را شکار کند و صیادی را به دانشجویانش آموزش دهد.

و دانشجویانش را دلداده علم سازد نه دلزده.دانشمندان می گویند به تناسبی که شما با محرکهای محیطی بیشتری تماس داشته باشید سیناپسهای عصبی شما نیز با سرعت بیشتری  رشدخواهند نمود. و نهایتا رشد ذهنی شما بیشتر خواهد شد.و بچه های باهوش تری به جامعه تحویل خواهیم داد . واستفاده از پاورپوینت بهترین-ارزان ترین-راحت ترین شیوه دانشمند پروری در کشور است.چرا؟ چون فرایند یاددهی-یاد گیری را تسهیل و تسریع خواهد بخشید.

گواهینامه آموزشی:

دوره آموزشی که ما طراحی کرده ائیم حدود  25 ساعت می باشد و دانشجویان-بازرسان ونانوایانی که در این کلاسها شرکت نمایند کارت پایان دوره دریافت می کنند.این کارت توسط معاونت آموزش سازمان فنی و حرفه ای اصفهان صادر می شود..